ÖNSÖZ

Önceki Iðdýr valilerinden Sayýn Iðdýr Valisi Dr. Mustafa TAMER Bey'in döneminde, kendisinin önderliðinde ve kendi isteðiyle; Iðdýr Aðrý Daðý dört mevsim kayak, çeþitli dað sporlarý ve eðlenceleri projesi Ýnþaat Mühendisi Öner GÖVSA tarafýndan yapýlmýþtýr ve bu bölüm bununla ilgili bazý detay bilgileri içermektedir.

Böyle muhteþem bir giriþimden dolayý Sayýn Valimizi bir kez daha kutluyoruz ve bu projenin de acilen hayata geçirilmesini diliyoruz.

Bazý Sorular, Cevaplar ve Yeterli Açýklamalar

Bütün sene bekle de bekle bekle de bekle..Yazýn kafayý ye..Sonbahardan itibaren snow forecast+ web cam takip et..Neymiþ efendim 2 ay kaymak için..Heh baþladý kar yaðdý diyorsun hooop sezon kapanýyor..Belamýsýn ulan baþýma?

Niye oyle bakýyorsun; Meribel fatihi caným be kardesim bu spora, bir an icin soyle bir dusun bakalým ve farzet ki, ornegin ve sayet Ýstanbul Karadeniz Sile sahilinde ve deniz kenarýnda surekli yasayan biri olsaydýn, yaz mevsimi gelince ve havalar uygun oldugu tum gunlerde, en az 3 yada 4 ay deniz sporu yapmayacakmýydýn. Ama ve bu kez de sayet Ýnnsbruck'ta ve Alp'lerde daglarýn yaný basýnda surekli oturuyor olsaydýn, o zaman da kayak mevsimi geldiginde ve hava ve kar durumunun iyi oldugu tum gunlerde de ve buzullar haric yaklasýk en az 4 ay da kayak sporu yapacaktýn. Ustelik de; her yeni kar yagýsýn hemen ardýndan, havalarýn da yeterince sogun oldugu o donem ve gunlerde, arzuladýgýn o bol kuru toz kar konforunu da ve serbest stilde snowboard zevkini de bol bol bulabilecektin, hem de yakýndaki pek cok ve alcakta yer alan sýradan kayak merkezinde bile. Eee simdi surekli orada oturanlar da; týpký bizim daglara ve oralara gittigimiz gibi, yaz mevsiminde de bu kez bizim buralara gelip ve ancak 2 hafta deniz tatili yapabiliyorlar, biz de ve benzer bir sekilde taaa oralara kadar gidip ve ancak 2 yada 3 hafta kayak tatili yapabiliyoruz, aslýnda kabahat bu sporlarda degil, sorun bizim sevdigimiz spor imkanlarýna uzakta bulunuyor olusumuzda.

Bunun yanýsýra ve ayrýca; gercekte daglarýmýzda yapay kar teknik alt yapýlarýmýz, sayet Alp'lerdeki gibi tam ve eksiksiz olsa vede guzel isletilse, esasýnda bizim daglarda da, Alp'lerin pek cok normal kayak merkezlerindekine yaklasýk denk bir kayak sezonunu yakalardýk, hem de ve muhtemelen hic kar duasýna bile cýkmaya da gerek kalmaksýzýn. Ama maalesef ulkemizde akýllar basa cok gec geliyor ve eksikler de cok gec tamamlanýyor.

Buzullar konusundaysa; ornegin benim yýllar once Igdýr Valisi sayýn Dr Mustafa Tamer'in istegi uzerine hazýrlamýs oldugum ve pek cok teknik alt yapýsý da biten "12 ay kayak ve dag sporlarý ve eglenceleri Igdýr Agrý dagý projesi sayet tamamlansaydý, guney enlemlerde yer alan ulkemizde buzul kayagý icin, maalesef ve sadece tek adres olan buraya gitmek zorunda kalacaktýr, ama ve yine de, yalnýzda tek bir yer bile olsa, ulkemizde yine de boyle bir imkan var yani, lakin yapýlmýyor, durduruluyor, devreye sokulmuyor ve engelleniyor, esas sorun yine bu sporda degil ve buradaki bu sorun da, maalesef bizim ulkeden kaynaklanýyor ve isin basýndaki bu sayýn Valimiz merkeze alýnýnca, bu proje ve yatýmda da askýya alýndý, gelen Vali bey de bu ise soguk bakýnca, bu is de tamamen durdu, maalesef ulkemizde isler boyle yuruyor veya tam tersi iste boyle de duruveriyor.

Sen simdi ve artýk, sanki askýndan yanýp tutustugun bir sevgiliyi ve giderek artan bir hasretle de beklemek gibi bir surece veya doneme girmis durumdasýn, acýkcasý ve adeta hasretten tir tir titriyorsun ve o sebeple bunu dile getirmen de, elbette ki cok dogal. Ama giderek artan ve icimizi kavuran bu ozlem durumu da; pek de fena sayýlmaz hani, degil mi yani ? Ayrýca ve halen de sayet istersen, suan acýk durumda olan, bizde veya Alp'lerdeki bazý kayak merkezlerine ve keza Alp'lerdeki bazý buzullara da gidip kayak yapabilirsin, bence 15 haziran tarihine kadar, bu imkaný degerlendirmeye bakmak cok da akýlcý, daha sonra ve ne yaparsan yap, canýn zaten deniz isteyecek, esasýnda bu arzu Alp'lerde yasayan buyuk cogunluk icin bile aynen de boyle, yani kýsýn karpuz yemegi esasta can ceker mi ki ?

Saygý, sevgi ve en iyi dileklerimle, sansýn bol ve gonlunde de cok ferah olsun.
Oner Govsa

IÐDIR-AÐRI DAÐI 12 AY KAYAK VE DAG SPORLARI VEDE EGLENCELERÝ PROJESÝ

Bilindiði gibi Mustafa TAMER’ in Ýzmir Vali Yardýmcýlýðý görevinden sonra atandýðý Iðdýr Valiliði görevi sýrasýnda; yapýlan çalýþmalarý ve daðýn potansiyelini tanýtma amaçlý olarak hazýrladýðý’’ Sevdamýz Aðrý Daðý’’ isimli kitabýn giriþ kýsmýnda Dr. Mustafa TAMER’ in yazdýðý önsözde aynen ‘’Aðrý Daðý bir sevdadýr, bir destandýr, bir ülküdür, bir inançtýr. Aðrý Daðý efsanelere ve dinlere göre; insanlýðýn doðduðu, Adem ile Havanýn yaþadýðý, Nuh Tufanýnýn yaþandýðý, dünyanýn ve insanlýðýn yeniden hayat bulduðu bir mekandýr. Gökyüzüne uzanan bu ulu ve kutsal dað, insanlýk için çok önemli bir deðerdir.’’ demiþti. Böylece daðýn önemini ve deðerini anlatmaya gayret etmiþti. Aðrý Daðý (5137) efsane bir dað. Onun kýymetini çok iyi anlamak lazýmdýr. Gerçektende mevcut potansiyelin kýymetini anlayabilmek için internete girerek daðýn Latince ismini yazýldýðýnda, binlerce sayýda çalýþmanýn yurtdýþýnda yapýldýðýný görünce hayretlere düðüyor insan. Elimizde mevcut böylesine kýymetli bir hazinenin kullanýlmadan atýl þekilde durmasý gerçekten düþündürücüdür. Bilindiði gibi Ermenistan Aðrý Daðýna büyük önem vermekte, hatta paralarýnýn üzerine, eþyalarýn ve satýlan her türlü ticari malzemenin üzerine Aðrý Daðýnýn resmini koymakta veya ismini vermektedir. Bu konu bile tek baþýna bu daðýn üzerine ne kadar titrememiz gerektiðine bir gerekçe olmalýdýr. Her türlü hain emellere karþý Aðrý Daðý’ný nakýþ nakýþ Türk motifleri ile iþlememiz gereklidir.

Türkiye’de mevcut daðlarda ve kýþ turizmi merkezlerinde 20’ye yakýn yerde iyi kötü yatýrým ve tesis yapýlmýþ iken, bu hazinenin atýl kalmasý enteresandýr. Halbuki diðer turizm merkezinin bulunduðu 20 civarýndaki daðlarýn kendileri baþlýbaþýna bir deðer olmalarýna raðmen, Aðrý Daðý ile kýyaslanýnca hepsinin toplam potansiyellerinin Aðrý Daðýnýn % 10 u bile etmeyecek daðlara yapýlanlara bakýldýðýnda(Bursa-Uludað, Bolu–Kartalkaya, Çankýrý-Ilgaz,Ankara –Elmadað, Kayseri- Erciyes, Erzurum –Palandöken, Kars-Sarýkamýþ vb), bu daðýn boþ kalmasýna gönül razý olamazdý. Gerçektende yýllarca ve yakýn zamanýmýza kadarda isyanlarýn, ihanetlerin, eþkýyanýn ve terörün merkezi olmaktan öte iþe yaramaz hale getirilen Aðrý Daðý’ nýn eteklerinde bulunan bir il olan Iðdýr’da Mustafa TAMER’in görev almasý onun için bir þanstý. Yýllardýr bu konuda mevcut olan birikimlerini burada hazýr bir ilin en üst görevlisi olarak bir pozisyonda iken , gerçekleþtirme fýrsatý doðuyordu ona. Hemen göreve baþlar baþlamaz etüt çalýþmalarýna baþlanýldý ve konunun uzmanlarý ile mahallinde incelemeler yapýlarak potansiyel olan bölgeler tespit edildi. Yýllarca süren terör nedeniyle hayvan otlatmasýna ve yaylaya çýkmaya yasak olan dað otlamaya açýldý. Çünkü buradan binlerce insanýmýz geçimini saðlamaktaydý ve yüzlerce yýl bu daðda yaþamak insanlarýn yaþam biçimi ve kadimden gelen haklarý olmuþtu. Daðýn Iðdýr yönü otlamaya ve yaylaya serbest býrakýldýðý anda ildeki mevcut hayvan sayýsýnýn % 60-70 oranýnda arttýðýný gözlemlendi. Bu dahi baþlýbaþýna çok önemli bir olaydý. Çünkü ünlü Sivas Valisi Halil Rýfat Paþa’ nýn deyiþiyle ‘’gidemediðin yer senin deðildir’’ düþüncesinden hareketle, bu yönde kararlar alýnmýþtýr.

12 ay süreyle bünyesinde kar barýndýran Aðrý Daðý’ nda 12 ay süreyle kayak yapmak imkaný bulunmaktadýr. Halbuki Türkiye’de bu süre yaklaþýk 7 ay ile en fazla Palandöken’dedir.. Aðrý Daðý’ nda; inanç turizmi, yayla turizmi, kuþ gözetleme, foto safari, botanik (bitki inceleme), çim kayaðý, kayak, yamaç paraþütü, maðara turizmi, termal turizm, dað sporlarý, kampçýlýk, dað yürüyüþü, dað bisikleti, motokros, dað rallisi, atlýspor gibi sayýsýz aktivitelere müsait bir potansiyeldir. Bu potansiyel için büyük bir tanýtým çalýþmasý ve halka yönelik benimsetme ataðý baþlatýldý. Üç defa deðiþik zamanlarda Iðdýr Aðrý Daðý Nuhun Gemisi Festivali ismiyle festival ve bahar þenlikleri yapýldý. Bu festivallere onbinlerce vatandaþýmýz katýldý ve yapýlan çalýþmalarý ve projeyi en üst seviyede desteklediler. . Ýnþaat Yüksek Mühendisi Öner GÖVSA’ nýn önderliðinde Hazýrlanan proje ile;

---Tarihi Korhan Yaylasý ve Kýþlasý’ nda (Iðdýr ilinin eski yerleþim yeri.) imar planý yapýlarak yerleþim ve konaklama tesisleri,

--- Korhan Yaylasý –Küp Gölü-Aðrý Daðý Zirvesi- Yenidoðan- Serdarbulak ( Küçük Aðrý Daðý eteði) arasýnda gondollift, skylify ve telesiyejler,

--- Askerkülü Çukuru denilen tepe (ki bu tepe hem Iðdýr hem de Doðubeyazýt ’tan görülebilmektedir 3550 metre) Nuh Müze Restoraný Kültür Sitesi Toplantý Salonu ve Kütüphaneden oluþan Nuhun Gemisi’ nin benzeri mimari özellikleri taþýyan tesislerin yapýlmasý kararlaþtýrýlmýþtýr.

Iðdýr Aðrý Daðý Doða Sporlarý ve Kýþ Turizmi Merkezi Projesi ismi ile hazýrlanan 176 milyon Dolar toplam bedeli olan proje ; 8.000 yatak kapasitesi ve ayný anda 6.000 kiþinin kayak yapabileceði bir yatýrým potansiyelini içermektedir. Bu sayede; 15.000 kiþiye iþ imkaný saðlayan projenin yýllýk getirisi 76 milyon Dolar olacaktýr. 107 hektarlýk bir alanda uygulanacak olan proje için altyapý hizmeti tamamlandýktan sonra tamamý yap-iþlet-devret modeli ile iþletileceðinden devletin bütçesinden yatýrým yapmaya gerek bulunmamaktadýr. Projenin altyapýsýnýn tamamý il özel idaresi bütçesinden yapýlmýþtýr. Yol, içmesuyu, elektrik, telefon, imar planý , karakol ve sanat yapýlarý bitirilmiþ durumdadýr. Ayrýca, lokanta, 20 yataklý bina, umumi tuvaletler, köy hizmetleri þantiye binasý da tamamlanmýþtýr. Daha yakýn zamana kadar 1.500-2.000 kiþilik terör örgütü mensuplarýnýn içtima yaparak toplandýðý yerde; 58 metre uzunluðundaki direkte 6x9 ebadýnda 54 metre karelik Türk bayraðý dalgalanmakta ve taþ binadan 8 tane 10 metrelik burçlarý bulunan kale gibi çok güzel bir 180 kiþilik Jandarma Karakolu hizmet vermektedir. Neticede; imar planý kesinleþip yürürlüðe girmiþ olan bu alanda 2002 yýlýndan beri yatýrým yapabilme imkaný fiilen ve hukuken mevut olmasýna raðmen, henüz o tarihten günümüze kadar projeyi ilerletici önemli bir çalýþmanýn yapýlmamýþ olmasý düþündürücüdür.

Ayrýca, TEMA Vakfý ile birlikte baþlatmýþ olunan Aðrý Daðýnýn Milli Park olmasý konusu tamamlanmýþtýr.. 107 hektarlýk alanýn tamamý Iðdýr il Özel Ýdaresi adýna Hazine’den satýn alýnarak tahsis ettirilmiþtir. Projenin gerçekleþeceði alan Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Kuruluna tescil ettirilerek korunmasý saðlanmýþtýr. Tarihi Korhan Yaylasý Iðdýr iline 36 ve Doðubeyazýt ilçesine giden karayoluna ise 16 kmdir. Tesislere gidecek yolun tamamý asfaltlanmýþtýr. Ýþ makinelerinin boþ zamanlarýnda 16 km lik üst seviyede asfalt kaplý yol yapýlmýþtýr. Ayrýca Karakoyunlu ilçesinden 22 kmlik ikinci bir yol açýlmýþtýr. Üçüncü bir yol ise Aralýk Yenidoðan köyü tarafýndan 30 km yapýlmýþ ve stablize kaplanmýþtýr. Volkanik olmasý nedeniyle toz ve kayalardan oluþan bir daðda deðiþik yönlerden 100 km ye yakýn yol yapýlmýþtýr. Bu dahi baþlýbaþýna çok önemlidir. Çünkü daha önce eþek ve katýr sýrtýnda yaylaya çýkan onbinlerce vatandaþlarýmýz her türlü motorlu araçla ve her marka otomobil ile daðda gideceði yere ulaþýlýr hale gelmiþtir. En nihayet bu dünya çapýndaki deðere ve üne sahip daðýn potansiyelini harekete geçirmeyi amaçlayan proje gerçekten Türkiye’nin prestij projelerinden biridir. TAMER’ in deyimiyle ‘’AÐRI Daðý Bir Sevdadýr. Ýmzamý atmak istediðim’’

SONUÇ

Yukarýda kýsaca özetlenen projeler ve bunlara iliþkin olarak yapýlan çalýþmalardan da görüleceði üzere, istenildiði takdirde ne gibi potansiyellerin ortaya konabileceði görülmektedir. Türkiye’de mevcut turizm potansiyeli olarak; deniz, inanç, kültür,yayla, termal, kamp-karavan, maðara, bisiklet, sportif (yamaç paraþütü, binicilik vs), av gibi turizm çeþitlerine ilave olarak DAÐ ve KIÞ TURÝZMÝ’ nin de geliþtirilmesi büyük önem taþýmaktadýr. Türkiye’de bu yönde büyük bir potansiyel bulunmaktadýr. Ýþte yurdun çeþitli bölgelerinde görev yapan bir mülki idare amiri olarak Vali Dr. Mustafa TAMER bu konulardaki bir hayli çalýþmaya imzasýný atmýþ ve deneyim sahibi olmuþtur. Þu günlerde ise bu konularda yapýlanlarý ayrýntýlý olarak kapsayan bir eser üzerinde çalýþmaktadýr. Bu tür çalýþmalarýn belge haline getirilmesi konuya ilgi duyanlara örnek olacak ve yol gösterecektir

Bu dagda; normal kayak mevsimi dýsýnda ve yazýn bile, kuzey yamacta kullanýlacak en alcak ve en alt taban kotu yuksekligi, yaklasýk 3400 m'de yer alacaktýr. Bilindigi gibi ve bu tur bir en alt taban kotu yuksekligi; Alp ve Tirol bolge buzullarýnda ve genelde 2600 m'lik yuksekliklerde yer almaktadýr. Ancak bizim dagýmýz onlara gore daha guney enlemlerde yer alýdýgý icin, daha yuksek kotlara cýkmak zorunda kalýnmýstýr. Ve yine bilindigi gibi; Alp buzullarýnda kayak icin cýkýlan maksimum en yuksek kot veya nokta, yaklasýk 3900 m olarak Ýsvicre Zermatt'ta bulunuyor. Bu rekor yuksekligi ve 2'nci sýrayla Zermatt'ýn da yakýn komsusu Ýsvicre Sas Fee ve 3'uncu sýra ve 3440 m'lik bir maksimum yukselikle de, Avusturya'nýn Tirol bolgesindeki Pitztal buzul kayak merkezi takip ediyor. Saygý ve sevgiyle ilginize sunuyorum.
Oner Govsa

Photo: Mt. Ararat ski high camp - 3.750 m

Yaz mevsiminin göbeðinde Igdýr'dan da gorulebilen Aðrý Daðý zirvesinin kuzey yamac buzulu

Oner abi resimler müthiþ çok teþekkürler, lakin kendimi cigercinin onundeki sokak kedisi gibi hissediyorum baktýkca

Valla benim durumum da ayný ve sizler gibi maalesef, aslýnda agrý devreye girse, ulkemizdeki kayak sezonu bu dag sayesinde baya da uzun olacak ama, iste ulkemizin bu ise genel bakýsý da maalesef bu yonde. Gercek su ki; 3 kutsal kitaba ve nuh tufanýna da konu bu dag'ýn turizme kazandýrýlmamasýný ve uluslararasý turizm sektorunun hizmetine sunulmamasýný anlamak da mumkun degil, sayet bu dag batýlýlarýn elinde olsaydý, ortaya cýkacaklarý herhalde saskýnlýkla izliyor olacaktýk, oysa ulkemizi yonetenlerin umurunda bile degil maalesef, ama havalarýndan da yanlarýna varýlamýyor bu saskýnlarýn, ustelik de herseyi bildiklerini ve hatta uzmaný bile olduklarýný sanmaktalar, yani palavra satýslar zirvede maalesef.

Saygý, sevgi ve yeni sezonlara da ve cok uzun sure olarak da hasretle maalesef. Ulkemizin yoneticileri sag olsun ve onlarýn bakýs acýlarýný da kutluyorum, baska ne diyelim ki ?

Oner Govsa